مطلبی که ملاحظه می فرمایید در رومه رسالت به تاریخ 30 خرداد 1396 منتشر شده است که به نقل از خبرگزاری ایکنا بوده و البته تیتر آن تغییر داده شده است.
حجت‌الاسلام قربان‌زاده تبیین کرد:
گروه شبکه‌های اجتماعی: استاد حوزه و دانشگاه گفت: قطعا انتشار لطیفه‌های سخیف برای مناسبت‌های مذهبی، دارای اتاق فكری است كه این موضوعات را محوریابی و به سرعت آنها را در طی ایام سال و به مناسبت‌های مختلف به روز می‌كنند و روشنفكرنماها هم این مسائل را با قصد و غرض نشر می‌دهند.
حجت‌الاسلام والمسلمین حامد قربان‌زاده، استاد حوزه و دانشگاه، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، با اشاره به دلایل به سخره گرفتن مناسبت‌های دینی در فضای مجازی، اظهار کرد: ذات افراد به صورت فطری به تمسخر و مسخره كردن علاقه دارد، به همین دلیل در تمامی جوامع ما با این موضوع مواجه هستیم كه نسبت به برخی از امور جدی از سوی برخی افراد هجویاتی صورت می‌گیرد كه به صورت طنز، لطیفه و یا به صورت‌های دیگر مطرح میشود. این لطیفه‌ها و هجویات در اصل اشاره ظریفی به نقائص و كاستی‌های آن عمل جدی می‌كند كه در این قالب بیان میشود.
وی ادامه داد: در آئین مسیحیت تا قبل از رنسانس قبح این كار شكسته نشده بود، اما پس از رنسانس اولین بار توسط مارتین لوتر موضوع خرید بهشت از كلیسا به صورت خاصی تمسخر شد و برای اولین بار این مسأله باب شد. همان طور كه در تاریخ خوانده‌ایم مارتین لوتر به آن كشیش گفت كه تو مگر بهشت را نمی‌فروشی؟ كشیش گفت كه چرا، مارتین لوتر گفت كه من تمام جهنم را می‌خواهم بخرم! كشیش هم گفت كه تمامش مال تو! بعد از آن مارتین لوتر از این نقص استفاده كرد و به مردم گفت كه ای مردم من تمام جهنم را خریدم و حالا شما بروید و راحت باشید.
این استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: با نفوذ هر چه بیشتر شبكه‌های اجتماعی در بین عموم مردم، این مسائل ابتدا در مورد بعضی از فتاوای برخی از مفتیان اهل سنت و سپس مراجع شیعه رواج پیدا كرد و به مرور به اصل و ریشه آن فتاوا و احادیث و آیات و پس از آن سایر مقدسات سرایت كرد. به هر حال دلایل بسیار زیادی برای این به سخره گرفتن وجود دارد، اما هدف اصلی بیان كاستی‌ها و نقائص بوده است ولی به مرور با سوءاستفاده دشمنان از این موضوع مدتی است كه اصل این موضوعات به تمسخر گرفته میشود.
وی با اشاره به دلایل جک و فان شدن مناسبت‌های دینی گفت: ما از یك موضوعی نمی‌توانیم غافل بشویم و آن هم این است كه در جامعه ما افرادی ضد دین هستند كه در واقع به هیچ چیزی اعتقاد ندارند. در جوامع غربی هم این معضل وجود دارد كه افرادی هستند به همین نحو كه به هیچ دین، آئین و مكتبی اعتقاد ندارند، هیچ مسلك و مرامی برای خود قائل نیستند و حتی ابایی هم از بیان این موضوع ندارند. این افراد نوعا پایه‌گذار و بناكننده این نوع از تمسخر در یك جامعه هستند. به مرور این موضوع به سایر افراد روشنفكرنما سرایت می‌كند و بعد از آن به سوی عموم مردم هدایت میشود.
حجت‌الاسلام قربان زاده ادامه داد: در لایه‌های بعدی این موضوع، فقط به صورت خنده بیان میشود، اما ما غافل از این نكته‌ایم كه این خنده‌ها به مرور اثر خودش را می‌گذارد و افراد را نسبت به اصل موضوع سست می‌كند، هر چند آن را بیان نكند. اولین جایی هم كه این موضوع خودش را نشان می‌دهد این است كه حساسیت‌ها نسبت به آن موضوع و مناسبت یا آئین و عمل از بین می‌رود و دیگر متدینین نسبت به آن حساسیت به خرج نمی‌دهند. برای مثال حتی اگر در ایام عاشورا مردمی در بالای شهر تهران بر تن سگ‌های‌شان لباس مشكی كنند و در خیابان‌ها بگردند، مردم متدین حساسیتی كه سابقا به خرج می‌دادند را به خرج نمی‌دهند، چون در درون‌شان لایه‌هایی از بی‌اعتنایی را در مواجهه با آن پیام‌ها نشان داده بودند.
وی با بیان اینکه چنین موضوعاتی هدایت‌شونده از خارج مرزها هستند، گفت: قطعا این موضوعات دارای اتاق فكری است كه این موضوعات را محوریابی و بررسی می‌كنند و به سرعت آنها را در طی ایام سال و به مناسبت‌های مختلف و با ربط دادن به مسائل مختلف به روز می‌كنند و روشنفكرنماها هم این مسائل را با قصد و غرض و مرض قبلی نشر می‌دهند، اما در لایه‌های میانی جامعه این موضوع بدون قصد و غرض قبلی و بیشتر اوقات صرفا به قصد خنده و درآمدن از فضای خشك و رسمی بیان میشود. البته این موضوع هم نباید مخفی باشد كه جامعه ما در زمینه استفاده از فناوری‌های نوین نقص بزرگی دارد كه به جای استفاده بهینه از هر امكانات سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری، آن را به بدترین شكل ممكن استفاده می‌كند.
این استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: همین الان اگر به پیام‌هایی كه از پیام‌رسان‌های تلفن همراهمان نگاه كنیم در میان عموم مردم بیش از ۹۰ درصد پیام‌ها مربوط به لطیفه‌ها و جوك‌ها و مطالب بی‌فایده‌ای است كه هیچ خاصیتی برای افراد ندارد و تنها هدر دادن هزینه و وقت افراد است. كمتر از ۱۰ درصد مطالب قابل استفاده و مرتبط با مسائل كاری و . است و این واقعیتی است كه در جامعه ما وجود دارد. حال این دو موضوع به هم گره خورده است؛ از طرفی فرهنگ استفاده از وسایل ارتباطی همچون بسیاری از وسایل دیگر در جامعه ما جا نیفتاده و از طرف دیگر عده‌ای از این موضوع سوء استفاده‌های خود را می‌كنند؛ بنابراین چاره‌ای نداریم جز اینكه با این نقیصه مبارزه كنیم.
تقویت فرهنگ عمومی
وی با اشاره به راه‌های مقابله با این موضوع گفت: ما چاره‌ای نداریم جز این كه فرهنگ عمومی جامعه خودمان را تقویت كنیم و به مردم نحوه استفاده از فناوری‌های نوین ارتباطی را یاد بدهیم. اگر پیوست فرهنگی برای استفاده از این ابزار وجود داشته باشد، شاهد مشكلات این چنینی نخواهیم بود. این موضوعات باید در مدارس به دانش‌آموزان یاد داده شود و به مرور پدر و مادر این دانش‌آموزان به عنوان مخاطبان میلیونی جامعه تحت تعلیم از سوی خود فرزندان قرار بگیرند.
حجت‌الاسلام قربان زاده تصریح کرد: صدا و سیما و سایر رسانه‌های تصویری و شنیداری موظف هستند كه به وظیفه خود در این زمینه كه همانا فرهنگ‌سازی استفاده از این ابزار، وسایل و آلات است، عمل كنند که در غیر این صورت برخوردهای محكم و شدید برای مدت كوتاهی جواب بدهد و در واقع مُسكن باشد، اما درمان نیست. تنها درمان بالا بردن آگاهی و شعور عمومی جامعه است.
نادیده گرفتن مفاخر داخلی
وی در پاسخ به این پرسش که آیا چنین مسأله‌ای می‌تواند به مناسبت‌های دینی همچون ماه رمضان آسیب وارد كند، گفت: نه تنها به ماه رمضان، بلكه به تمام مناسبت‌های دینی و حتی ملی و جهانی هم می‌تواند آسیب وارد كند. شما اگر دقت كرده باشید متدینین نسبت به مسأله روزه و احكام آن حساسیتی ندارند، اما اگر خدایی نكرده یك فرد روزه‌دار مشكلی برایش پیش بیاید، بیشترین راهكارها و فتواها از سوی افرادی مطرح میشود كه اساسا خودشان نه اهل نماز و روزه هستند و نه تقید به چیزی دارند. در تمام جوامع این افراد حضور دارند، افرادی كه تمام مفاخر خودشان را انكار می‌كنند و تنها مفاخر دیگران را می‌بینند، افرادی كه داشته‌های خود را تمسخر و داشته‌ها و حتی نداشته‌های دیگران را به رخ می‌كشند.
این استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: مگر نمی‌‌بینیم كه چه شبهاتی درباره سفر انسان به ماه وجود دارد كه انصافا جواب قانع كننده‌ای به آنها داده نشده است، اما شما می‌بینید كه همین را چماقی كرده‌اند و بیش از ۶۰ سال است كه آن را بر سر متدینین می‌زنند كه انسان به ماه سفر كرد و شما هنوز در فلان كار مانده‌اید، یا مثلا اگر در ولنتاین میلیاردها تومان پول خرج عروسك خرس‌شان كنند، عیبی ندارد، اما اگر متدینین برای ساخت ضریح، گنبد، بارگاه و مسجد پول خرج كنند عیب دارد.
وی ادامه داد: اگر میلیاردها تومان خرج سفر به آنتالیا، پاتایا و كیش شود، هیچ اشكالی ندارد، اما اگر متدینین با هزینه بسیار كمتری نسبت به آنان به كربلا، مكه و سوریه بروند، اشكال دارد. اگر متدینین در ماه رمضان روزه بگیرند، مذمت می‌شوند كه با خودگرسنگی، شكم فقرا سیر نمی‌شود اما در ماه محرم كه آن همه اطعام صورت می‌گیرد چیزهای دیگری برای مسخره كردن پیدا می‌كنند. این‌ها همان‌هایی هستند كه كوچك‌ترین كمكی به فقرا در زمینه رفع فقرشان نمی‌كنند، تا به حال در عمرشان یك بار هم به اردوی جهادی نرفته‌اند، حتی اسم خیلی از مناطق محروم را هم نشنیده‌اند، اما به جهادگرانی كه خالصانه و بدون چشمداشت به این مناطق می‌روند و در راه رفع محرومیت تلاش می‌كنند طعنه و زخم زبان هم می‌زنند. ما با چنین جماعتی طرف هستیم كه هیچ منطقی برای مطالبشان ندارد و تنها دوست دارند اعتراض كنند، اما كسی به آنها اعتراض نكند. این‌ها دردی است كه درمانی ندارد. از قدیم گفته‌اند كه انسانی كه خواب است را میشود بیدار كرد، اما كسی كه خودش را به خواب زده است، نمی‌شود بیدار كرد.
حجت‌الاسلام قربان زاده با اشاره به بایدها و نبایدهای این مسأله گفت: تنها باید و نبایدی كه در اینجا وجود دارد، آگاه‌سازی جامعه نسبت به این موارد است. آموزش استفاده از شبكه‌های اجتماعی و در بسیاری از موارد بیان حقیقت‌ها و انعكاس وارونه‌هایی كه این سیستم برای خودش درنظر گرفته است، می‌بایست به مردم آموزش داده شود. خواه ناخواه این موضوع حرف اول و آخر ما و راه حل اول و آخر ما هم همین است.
یك مسئله دیگری هم در این زمینه وجود دارد كه آن هم به عموم مردم مربوط میشود که یاد بگیرند هر حرفی را قبول و هر مطلبی را نقل نكنند و نسبت به هر موضوعی سریع حساسیت نشان ندهند و تا از صحت و سقم آن مطلع نشدند، آن را برای دیگران نقل نكنند.
از دشمن عقب نمانیم
وی در پایان یادآور شد: باید بدانیم كه جر و بحث كردن و داد و قال راه انداختن دوای درد نیست، دوای این درد با حضور فعال و مؤثر ما در این جایگاه فراهم میشود. هر گاه ما عرصه را خالی كنیم، دشمنان در آن پا می‌گذارند، هر قدر ما خودمان را بیشتر عقب بكشیم، دشمنان بیشتر جلو می‌آیند. چندی پیش مقام معظم رهبری فرمودند كه به جای اینكه ما بیاییم و بنشینیم و منتظر باشیم تا غربی‌ها یك نكته‌ای درباره حجاب اسلامی بگویند و آن وقت ما نسبت به آن موضع بگیریم، این ما هستیم كه باید دست پیش را بگیریم و نسبت به تضییع حقوق ن در جوامع غربی ادعا كنیم. باید از حالت انفعال و پاسخگویی در بیاییم و درمقام مطالبه‌گری قرار بگیریم. این سه راهكار را هم باید با هم پیش برد و نمی‌شود یكی را به تنهایی مدنظر گرفت در غیر این صورت مدت‌ها است كه با بگیر و ببند كار درست نمی‌شود.
وی ادامه داد: در آئین مسیحیت تا قبل از رنسانس قبح این كار شكسته نشده بود، اما پس از رنسانس اولین بار توسط مارتین لوتر موضوع خرید بهشت از كلیسا به صورت خاصی تمسخر شد و برای اولین بار این مسأله باب شد. همان طور كه در تاریخ خوانده‌ایم مارتین لوتر به آن كشیش گفت كه تو مگر بهشت را نمی‌فروشی؟ كشیش گفت كه چرا، مارتین لوتر گفت كه من تمام جهنم را می‌خواهم بخرم! كشیش هم گفت كه تمامش مال تو! بعد از آن مارتین لوتر از این نقص استفاده كرد و به مردم گفت كه ای مردم من تمام جهنم را خریدم و حالا شما بروید و راحت باشید.
این استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: با نفوذ هر چه بیشتر شبكه‌های اجتماعی در بین عموم مردم، این مسائل ابتدا در مورد بعضی از فتاوای برخی از مفتیان اهل سنت و سپس مراجع شیعه رواج پیدا كرد و به مرور به اصل و ریشه آن فتاوا و احادیث و آیات و پس از آن سایر مقدسات سرایت كرد. به هر حال دلایل بسیار زیادی برای این به سخره گرفتن وجود دارد، اما هدف اصلی بیان كاستی‌ها و نقائص بوده است ولی به مرور با سوءاستفاده دشمنان از این موضوع مدتی است كه اصل این موضوعات به تمسخر گرفته میشود.
وی با اشاره به دلایل جک و فان شدن مناسبت‌های دینی گفت: ما از یك موضوعی نمی‌توانیم غافل بشویم و آن هم این است كه در جامعه ما افرادی ضد دین هستند كه در واقع به هیچ چیزی اعتقاد ندارند. در جوامع غربی هم این معضل وجود دارد كه افرادی هستند به همین نحو كه به هیچ دین، آئین و مكتبی اعتقاد ندارند، هیچ مسلك و مرامی برای خود قائل نیستند و حتی ابایی هم از بیان این موضوع ندارند. این افراد نوعا پایه‌گذار و بناكننده این نوع از تمسخر در یك جامعه هستند. به مرور این موضوع به سایر افراد روشنفكرنما سرایت می‌كند و بعد از آن به سوی عموم مردم هدایت میشود.
حجت‌الاسلام قربان زاده ادامه داد: در لایه‌های بعدی این موضوع، فقط به صورت خنده بیان میشود، اما ما غافل از این نكته‌ایم كه این خنده‌ها به مرور اثر خودش را می‌گذارد و افراد را نسبت به اصل موضوع سست می‌كند، هر چند آن را بیان نكند. اولین جایی هم كه این موضوع خودش را نشان می‌دهد این است كه حساسیت‌ها نسبت به آن موضوع و مناسبت یا آئین و عمل از بین می‌رود و دیگر متدینین نسبت به آن حساسیت به خرج نمی‌دهند. برای مثال حتی اگر در ایام عاشورا مردمی در بالای شهر تهران بر تن سگ‌های‌شان لباس مشكی كنند و در خیابان‌ها بگردند، مردم متدین حساسیتی كه سابقا به خرج می‌دادند را به خرج نمی‌دهند، چون در درون‌شان لایه‌هایی از بی‌اعتنایی را در مواجهه با آن پیام‌ها نشان داده بودند.
وی با بیان اینکه چنین موضوعاتی هدایت‌شونده از خارج مرزها هستند، گفت: قطعا این موضوعات دارای اتاق فكری است كه این موضوعات را محوریابی و بررسی می‌كنند و به سرعت آنها را در طی ایام سال و به مناسبت‌های مختلف و با ربط دادن به مسائل مختلف به روز می‌كنند و روشنفكرنماها هم این مسائل را با قصد و غرض و مرض قبلی نشر می‌دهند، اما در لایه‌های میانی جامعه این موضوع بدون قصد و غرض قبلی و بیشتر اوقات صرفا به قصد خنده و درآمدن از فضای خشك و رسمی بیان میشود. البته این موضوع هم نباید مخفی باشد كه جامعه ما در زمینه استفاده از فناوری‌های نوین نقص بزرگی دارد كه به جای استفاده بهینه از هر امكانات سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری، آن را به بدترین شكل ممكن استفاده می‌كند.
این استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: همین الان اگر به پیام‌هایی كه از پیام‌رسان‌های تلفن همراهمان نگاه كنیم در میان عموم مردم بیش از ۹۰ درصد پیام‌ها مربوط به لطیفه‌ها و جوك‌ها و مطالب بی‌فایده‌ای است كه هیچ خاصیتی برای افراد ندارد و تنها هدر دادن هزینه و وقت افراد است. كمتر از ۱۰ درصد مطالب قابل استفاده و مرتبط با مسائل كاری و . است و این واقعیتی است كه در جامعه ما وجود دارد. حال این دو موضوع به هم گره خورده است؛ از طرفی فرهنگ استفاده از وسایل ارتباطی همچون بسیاری از وسایل دیگر در جامعه ما جا نیفتاده و از طرف دیگر عده‌ای از این موضوع سوء استفاده‌های خود را می‌كنند؛ بنابراین چاره‌ای نداریم جز اینكه با این نقیصه مبارزه كنیم.
تقویت فرهنگ عمومی
وی با اشاره به راه‌های مقابله با این موضوع گفت: ما چاره‌ای نداریم جز این كه فرهنگ عمومی جامعه خودمان را تقویت كنیم و به مردم نحوه استفاده از فناوری‌های نوین ارتباطی را یاد بدهیم. اگر پیوست فرهنگی برای استفاده از این ابزار وجود داشته باشد، شاهد مشكلات این چنینی نخواهیم بود. این موضوعات باید در مدارس به دانش‌آموزان یاد داده شود و به مرور پدر و مادر این دانش‌آموزان به عنوان مخاطبان میلیونی جامعه تحت تعلیم از سوی خود فرزندان قرار بگیرند.
حجت‌الاسلام قربان زاده تصریح کرد: صدا و سیما و سایر رسانه‌های تصویری و شنیداری موظف هستند كه به وظیفه خود در این زمینه كه همانا فرهنگ‌سازی استفاده از این ابزار، وسایل و آلات است، عمل كنند که در غیر این صورت برخوردهای محكم و شدید برای مدت كوتاهی جواب بدهد و در واقع مُسكن باشد، اما درمان نیست. تنها درمان بالا بردن آگاهی و شعور عمومی جامعه است.
نادیده گرفتن مفاخر داخلی
وی در پاسخ به این پرسش که آیا چنین مسأله‌ای می‌تواند به مناسبت‌های دینی همچون ماه رمضان آسیب وارد كند، گفت: نه تنها به ماه رمضان، بلكه به تمام مناسبت‌های دینی و حتی ملی و جهانی هم می‌تواند آسیب وارد كند. شما اگر دقت كرده باشید متدینین نسبت به مسأله روزه و احكام آن حساسیتی ندارند، اما اگر خدایی نكرده یك فرد روزه‌دار مشكلی برایش پیش بیاید، بیشترین راهكارها و فتواها از سوی افرادی مطرح میشود كه اساسا خودشان نه اهل نماز و روزه هستند و نه تقید به چیزی دارند. در تمام جوامع این افراد حضور دارند، افرادی كه تمام مفاخر خودشان را انكار می‌كنند و تنها مفاخر دیگران را می‌بینند، افرادی كه داشته‌های خود را تمسخر و داشته‌ها و حتی نداشته‌های دیگران را به رخ می‌كشند.
این استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: مگر نمی‌‌بینیم كه چه شبهاتی درباره سفر انسان به ماه وجود دارد كه انصافا جواب قانع كننده‌ای به آنها داده نشده است، اما شما می‌بینید كه همین را چماقی كرده‌اند و بیش از ۶۰ سال است كه آن را بر سر متدینین می‌زنند كه انسان به ماه سفر كرد و شما هنوز در فلان كار مانده‌اید، یا مثلا اگر در ولنتاین میلیاردها تومان پول خرج عروسك خرس‌شان كنند، عیبی ندارد، اما اگر متدینین برای ساخت ضریح، گنبد، بارگاه و مسجد پول خرج كنند عیب دارد.
وی ادامه داد: اگر میلیاردها تومان خرج سفر به آنتالیا، پاتایا و كیش شود، هیچ اشكالی ندارد، اما اگر متدینین با هزینه بسیار كمتری نسبت به آنان به كربلا، مكه و سوریه بروند، اشكال دارد. اگر متدینین در ماه رمضان روزه بگیرند، مذمت می‌شوند كه با خودگرسنگی، شكم فقرا سیر نمی‌شود اما در ماه محرم كه آن همه اطعام صورت می‌گیرد چیزهای دیگری برای مسخره كردن پیدا می‌كنند. این‌ها همان‌هایی هستند كه كوچك‌ترین كمكی به فقرا در زمینه رفع فقرشان نمی‌كنند، تا به حال در عمرشان یك بار هم به اردوی جهادی نرفته‌اند، حتی اسم خیلی از مناطق محروم را هم نشنیده‌اند، اما به جهادگرانی كه خالصانه و بدون چشمداشت به این مناطق می‌روند و در راه رفع محرومیت تلاش می‌كنند طعنه و زخم زبان هم می‌زنند. ما با چنین جماعتی طرف هستیم كه هیچ منطقی برای مطالبشان ندارد و تنها دوست دارند اعتراض كنند، اما كسی به آنها اعتراض نكند. این‌ها دردی است كه درمانی ندارد. از قدیم گفته‌اند كه انسانی كه خواب است را میشود بیدار كرد، اما كسی كه خودش را به خواب زده است، نمی‌شود بیدار كرد.
حجت‌الاسلام قربان زاده با اشاره به بایدها و نبایدهای این مسأله گفت: تنها باید و نبایدی كه در اینجا وجود دارد، آگاه‌سازی جامعه نسبت به این موارد است. آموزش استفاده از شبكه‌های اجتماعی و در بسیاری از موارد بیان حقیقت‌ها و انعكاس وارونه‌هایی كه این سیستم برای خودش درنظر گرفته است، می‌بایست به مردم آموزش داده شود. خواه ناخواه این موضوع حرف اول و آخر ما و راه حل اول و آخر ما هم همین است.
یك مسئله دیگری هم در این زمینه وجود دارد كه آن هم به عموم مردم مربوط میشود که یاد بگیرند هر حرفی را قبول و هر مطلبی را نقل نكنند و نسبت به هر موضوعی سریع حساسیت نشان ندهند و تا از صحت و سقم آن مطلع نشدند، آن را برای دیگران نقل نكنند.
از دشمن عقب نمانیم
وی در پایان یادآور شد: باید بدانیم كه جر و بحث كردن و داد و قال راه انداختن دوای درد نیست، دوای این درد با حضور فعال و مؤثر ما در این جایگاه فراهم میشود. هر گاه ما عرصه را خالی كنیم، دشمنان در آن پا می‌گذارند، هر قدر ما خودمان را بیشتر عقب بكشیم، دشمنان بیشتر جلو می‌آیند. چندی پیش مقام معظم رهبری فرمودند كه به جای اینكه ما بیاییم و بنشینیم و منتظر باشیم تا غربی‌ها یك نكته‌ای درباره حجاب اسلامی بگویند و آن وقت ما نسبت به آن موضع بگیریم، این ما هستیم كه باید دست پیش را بگیریم و نسبت به تضییع حقوق ن در جوامع غربی ادعا كنیم. باید از حالت انفعال و پاسخگویی در بیاییم و درمقام مطالبه‌گری قرار بگیریم. این سه راهكار را هم باید با هم پیش برد و نمی‌شود یكی را به تنهایی مدنظر گرفت در غیر این صورت مدت‌ها است كه با بگیر و ببند كار درست نمی‌شود.
درباره این سایت